Ambiwalencja

ambiwalencja – dwuwartościowość uczuć, przeżywanie dwojakich, sprzecznych, często przeciwstawnych emocji, nawet w stosunku do tego samego obiektu – objaw procesów rozszczepiennych, obecny w psychozach, typowo w schizofrenii. Przykładem ambiwalencji jest odczuwanie jednocześnie radości i smutku z tego samego powodu lub równoczesne uczucie miłości i nienawiści w stosunku do tej samej osoby.

Bardziej potocznie rozumiana ambiwalencja emocjonalna nie musi być objawem jednoznacznie psychopatologicznym. Delikatnie nasilona występuje również w nerwicach i u osób o neurotycznej konstrukcji charakteru. W takich przypadkach sprzeczne emocje utrudniają niejednokrotnie podejmowanie ważnych, życiowych decyzji.

W bardzo ograniczonym wymiarze ambiwalencja przytrafia się z pewnością każdemu z nas.

W przypadku zaburzeń psychotycznych ambiwalencja w znacznym stopniu dezorganizuje intelektualny i emocjonalny wymiar życia osoby chorej. Jest też spektakularnym wyrazem dramatycznie zmienionej przez chorobę emocjonalności człowieka.

Próbując wyjaśnić różnice pomiędzy ambiwalencją obecną u osoby zdrowej a ambiwalencją w sensie objawu psychotycznego w tradycyjnej psychopatologii wskazuje się czasem, że w przypadku osoby zasadniczo zdrowej psychicznie są to dwie, przeciwstawne emocje, zaś u osoby cierpiącej na zaburzenia psychotyczne jest to jedna emocja o dwóch, przeciwstawnych znakach. 

Można stąd wnioskować, że ambiwalencja będąca normalnym, zdrowym procesem polega na, mimo wszystko naprzemiennym, występowaniu dwóch emocji, na przykład pożądania i wstrętu. W  kontekście zaburzeń psychotycznych obie tendencje nie występują zaś na przemian, lecz całkowicie jednocześnie. Osobie zdrowej psychicznie zapewne trudno jest tę różnicę intuicyjnie pojąć.